10. Транспарентност во реално време: Контролна табла за јавна потрошувачка во Македонија

Забелешка до нашите читатели

Алијансата на македонските граѓани е независно, над-партиско движење посветено на тоа да им даде вистински глас на граѓаните во борбата против корупцијата и во градењето праведна, транспарентна и просперитетна иднина за Македонија. Ние не сме за или против било која политичка партија. Ќе поддржиме секоја иницијатива на владата или опозицијара што се спротивставува на корупцијата и ја промовира чесноста и напредокот, но истовремено ќе бараме одговорност од сите партии, лидери и институции – без разлика на нивната политичка припадност. Македонија има доволно од поделби. Ако верувате дека политичките лидери и оние на јавна функција треба да им служат на граѓаните со чесност и интерестите на граѓаните да им бидат приоритет, поддржете нè. Нашата улога е да се осигураме дека секоја партија, секој функционер и секоја институција ќе работи чесно – за да ја обновиме довербата и заедно да изградиме подобра држава за сите.

А што ако секој граѓанин во Македонија може во секое време да види каде оди секој

денар од јавните пари? А што ако корупцијата нема каде да се сокрие—не во тајни

договори, неворазумливи буџети или пријателски договори? Таа визија е можна. И

почнува со една моќна алатка: национална контролна табла за јавна потрошувачка,

ажурирана во реално време и достапна за сите.

Ова не е сон. Тоа е неопходност. Затоа што додека не можеме да ги следиме парите, не можеме да го поправиме системот.

Проблемот: Јавни пари, приватни зделки

Секоја година, милијарди денари се трошат од министерства, општини и јавни претпријатија. Но граѓаните речиси и да немаат начин да дознаат колку се троши, на што, и со кого. Буџетите често се објавуваат на технички јазик, без детално објаснување. Договорите се доделуваат зад затворени врати. Исплатите се процесираат без надзор.

Оваа нетранспарентност создава идеални услови за корупција, несоодветно управување и кражба.

Решението: Податоци во реално време

Националната табла за јавна потрошувачка би му овозможила на секој граѓанин—новинар, бизнисмен, студент—да следи како се користат јавните средства. Оваа табла би била:

• Јавно достапна преку едноставна, пријателска веб-страница.

• Ажурирана дневно или неделно, со финансиски податоци во реално време од сите државни институции.

• Поделена по министерства, општини и сектори—за детална анализа.

• Поврзана со податоци за набавки, покажувајќи кој ги добил договорите, колку е платено и за што.

• Пребарлива по клучни зборови, датуми или региони, овозможувајќи лесна истрага.

Накратко: радикална транспарентност на дело.

Бенефити надвор од борбата со корупцијата

Иако контролата е алатка против корупцијата, таа е и начин да се подобри целокупното управување. Граѓаните ќе можат да го следат напредокот на локалните проекти. НВО ќе можат да го следат трошењето на здравство, образование или екологија. Медиумите ќе можат рано да идентификуваат проблеми и неправилности.

А исто така, службениците двапати ќе размислат пред да одобрат сомнителни исплати—бидејќи ќе знаат дека јавноста гледа.

Учиме од другите

Земји како Украина, Естонија и Чиле веќе имплементираа вакви платформи со голем успех. Во Украина, системот „ProZorro“ ја дигитализираше и отвори целата јавна набавка—штедејќи милијарди и зголемувајќи ја довербата. Македонија може да го направи истото. Технологијата постои. Податоците постојат. Што недостасува? Политичка храброст.

Од темнина кон светлина

Оваа табла ќе биде симбол на нова Македонија—земја што вели: „Немаме што да криеме.“ Таа ќе ја префрли моќта од малкумина кон сите, од корумпирани внатрешни кругови кон ангажирани граѓани. Ќе ја прекине културата на тајност што ја одржуваше корупцијата со децении.

Кога луѓето ќе можат да видат како се трошат нивните пари, тие почнуваат да си ја враќаат државата.

Нашите пари, наше право да знаеме

Ова не е радикализам. Ова е одговорност. Народот на Македонија ја финансира државата преку даноци. Имаат право да знаат каде одат тие пари. Секој денар. Секој договор. Секој ден.

Да пуштиме светлина. Да ги отвориме податоците. И нека корупцијата остане без засолниште.

Михаел Пеневски

Ко-основач, Алијанса на македонските граѓани

Мајкл Пеневски е дипломиран правник и инвестициски банкар специјализиран во приватен капитал, спојувања и преземања и капитални пазари. Тој е долгогодишен критичар на политичката неказнивост и гласен застапник за транспарентност, системски реформи, економска обнова и граѓанско управување. Роден во семејство длабоко вкоренето во македонските вредности, Мајкл е ко-основач на Алијансата на македонските граѓани со цел да помогне во изградбата на држава што им служи на сите луѓе — а не само на привилегираните.

Алијанса на Македонските Граѓани

🌐 Веб-страница: www.macedonianalliance.com

📘 Фејсбук страница: facebook.com/MacedonianCitizensAlliance

👨‍💼 Фејсбук на Михаел Пеневски: facebook.com/MichaelPenevski